۱- خطبه

اَلْحَمْدُ للهِ وَ الصَّلاةُ وَالسَّلامُ عَلَی رَسُولِ اللهِ وَ عَلَی آلِهِ آل اللّه لَا سِیمَا عَلَی بَقِیةَ اللهِ فِی الْاَرَضِینَ رُوحِی وَ اَرْوَاحُ الْعَالَمِینَ لِتُرَابِ مَقْدَمِهِ الْفَدَاءُ وَ اللَّعْنَةُ الدَّائِمَةُ عَلَی اَعْدَائِهِمْ اَجْمَعِینَ مِنَ الْآنِ اِلَی قِیامِ یوْمِ الدِّینِ.

۲- عبارت قرآنی آغازین

«اَعُوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّیطَانِ الرَّجِیمِ وَجَعَلُوا لَهُ مِنْ عِبَادِهِ جُزْءًا إِنَّ الْإِنسَانَ لَکفُورٌ مُبِینٌ»(زخرف/15)

۳- به یاد مرحوم هاشمی

یکی از دوستان و از سادات محترم؛ در هفته‌ای که گذشت از دار دنیا رفت، جناب آقای هاشمی، همین‌طور که نشسته‌اید یک حمد و سه قل‌هوالله برای آن مرحوم بخوانید. من از طرف همه‌ی دوستان و کسانی که ایشان را به خصوص می‌‌شناختند به خانواده‌ی محترمشان تسلیت عرض می‌‌کنیم. امیدواریم خدای‌تعالی ایشان را با اجدادشان محشور کند.

۴- شرایط تشکیل کلاس و تعویض مراحل تزکیه نفس

ما از روز اوّلی که این جلسه روز جمعه را تشکیل دادیم، با این شرط که من هر کجای ایران که باشم و وسیله‌ای برای پخش عرایضم باشد، در همان‌جا صحبت می‌‌کنم ولو برای چند نفر که در مجلس هستند باشد. و این سلسله بحث‌هایی که در روز جمعه ساعت 9 عرض می‌‌شود، به منظور درس است. حتماً از دوستان در وقتی که بخواهند مرحله‌ای داشته باشند، مطلب سؤال می‌‌شود و طبق این مطالبی که عرض شده ان‌شاءالله و طبق آن‌چه که رشد کرده‌اند به آنها اجازه‌ی مرحله‌ را خواهیم داد.

۵- خلاصه بحث اعجاز قرآن

بحثی که هفته‌ی گذشته که مقدّمه‌ی بحث‌های آینده است عرض شد و بعضی از دوستان گفتند: "ما درست نشنیده‌ایم به خاطر ارتباطی که یک مقدار ضعیف بوده." - در یک جمله عرض می‌‌کنم، - یک هفته‌ی دیگر برای این‌که بتوانند آنها کاملاً به مطلب برسند مهلت داده می‌‌شود. مطلبی که هفته‌ی گذشته مشروح عرض کردم این بود که

۵.۱- باید به قرآن وصل شد و با قرآن انس گرفت

همه‌ی شماها، آنهایی که می‌‌خواهند در مراحل تزکیه‌نفس باشند و ان‌شاءالله بتوانند کاملاً به حقیقت تزکیه‌نفس و پاکی دل برسند، باید آن‌چه را که در اعجاز قرآن در کتاب، (دو کتاب در این جهت نوشته شده است)، بهتر و مهذّبش در کتاب «توضیح آیات قرآن» است، آن را خوب حفظ کنند، مقدّماتش را بدانند و کلیدی است که در هفته‌ی گذشته عرض کردم؛ خدا ثابت می‌‌شود، رسالت رسول‌اکرم در اعجاز قرآن ثابت می‌‌شود و حقایقی که ما اگر میلیاردها سال و بلکه بی‌نهایت سال بمانیم، یک مطالبی و حقایقی است که همه‌ی آنها را اگر خدا توفیق داد و جزء مخلَصین شدیم، باید یاد بگیریم.

۵.۲- فرق علم الهی و علوم بشری

در هفته‌ی گذشته عرض کردم که برخلاف فلسفه یا علوم بشری که تا یک مدّتِ محدودی آن علم جا دارد که انسان پیش برود؛ شما هر یک از علوم مادّی، علوم حتّی معنوی ولی بشری؛ اگر فکر کنید می‌‌بینید تا یک حدّی انسان می‌‌تواند پیش برود؛ ولی قرآن است که چون وصل به وحی است، وصل به علم خدای‌بی‌نهایت است، در دنیا هر چه بتوانید تعمّق کنید باز به عمقش نرسیده‌اید، اگر در عالَم برزخ از اولیاءخدا باشید و تعمّق کنید، باز به حقیقتش نرسیده‌اید و در بهشت هم دستور است که قرآن بخوانید تا روح‌تان، فکرتان، غذای روح‌تان؛ شما را رشد بدهد و به جایی برساند. می‌‌بینید که تنها علمی است که در دنیا، در برزخ، در بهشت که ابدی است، برای انسان مطالبی توضیح می‌‌دهد و حقایقی دارد که دایماً انسان باید به آن حقایق پی ببرد.

۵.۳- در دنیا فقط به محدودی از حقایق قرآن می‌توان رسید

بسیار سطحی در این دنیا، چون دنیا کوچک است، آن‌قدر نمی‌تواند پیش برود در حقایق قرآن که روایت دارد: هر حرفی از قرآن هفتاد هزار معنا دارد و هفتادهزار که گفته‌اند، معنی‌اش کثرت بی‌نهایت است و لذا، در دنیا کافی نیست که ما حقیقت قرآن را کاملاً درک کنیم، در عالَم برزخ هم همین‌طور و در بهشت هم دایماً قرآن بخوان و بالا برو و آن‌قدر که انسان در بهشت عمر می‌‌کند، در حقایق قرآن باید فرو برود. لذا، این مطلبی بود که در هفته‌ی گذشته عرض کردم

۶-مردم با ظرفیتهای پست تا عالی

و ان‌شاءالله هر کسی به اندازه‌ی ظرفش، به اندازه‌ی فهمش؛ چون در مجلس مجتهد داریم تا عوام بی‌سواد، ظرف‌های مختلف، ظروفی را دارند و گرفته‌اند و قرآن و آیات‌الهی مانند شیر است که همه‌ی شما اگر خریدار شیر باشید، طبعاً به اندازه‌ی ظرفتان به شما داده می‌‌شود. ان‌شاءالله کوشش کنید علاوه بر آن‌چه که من عرض می‌‌کنم

۷- سالک الی الله باید در قرآن تدبر کند

خودتان در این آیاتی که در هفته تلاوت می‌‌کنید تدبّر کنید. ان‌شاءالله به واقعیتش و به حقیقتش خواهید رسید. آیه‌ی اوّلی که امروز تلاوت کردند، که خدای‌تعالی می‌‌فرماید: «وَجَعَلُوا لَهُ مِنْ عِبَادِهِ جُزْءًا إِنَّ الْإِنسَانَ لَکفُورٌ مُبِینٌ».

۸- توصیف خدای تعالی فقط از مخلَصین پذیرفته است

در چند شب گذشته بود، درباره‌ی این آیه‌ی شریفه من مطلبی گفتم که «سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا یصِفُونَ* إِلَّا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِینَ»(صافات/159-160) توصیف همه‌ی شخصیت‌ها و تمام ادیان و تمام دانشمندان، همه‌ی توصیف‌ها، اگر بیابیم و بررسی کنیم در مقابلش باید گفت: «سُبْحَانَ اللَّهِ»، تنها توصیفی که بسیار اهمیت دارد و خدا راضی است به آن توصیف، توصیفی است که پیغمبراکرم و ائمّه‌ی‌اطهار فرموده باشند.

۸.۱- گلایه‌ی خدای تعالی از بندگانش

خدای‌تعالی به‌عنوان گِله از بندگانش یا به‌عنوان این‌که چرا این‌گونه بندگانش خدا را توصیف می‌‌کنند که «سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا یصِفُونَ»، می‌‌فرماید:

۸.۲- توضیح آیه 15 زخرف

«وَجَعَلُوا لَهُ»، یعنی قرار می‌‌دهند برای خدا، «مِنْ عِبَادِهِ جُزْءًا»، از بندگانش، از مخلوقش جزئی قرار می‌‌دهند. طبعاً وقتی‌که انسان برای چیزی جزئی قرار داد، بقیه‌ی اجزاء هم حتماً جسم است و دارای اجزای دیگر. اگر گفتیم مخلوق خدا عین ذات خدا است و معتقد شدیم که مخلوقی هست، برای خدا جز‌ء قرار دادیم. اگر گفتیم که مخلوق یک موجی است از دریای وجود مقدّس پروردگار و این هم جزئی از اجزاء خدا است، مخلوق یک چیز و خالق یک چیز، این‌جا جزئی برای خدا قرار دادیم و خدای‌تعالی می‌‌فرماید: «إِنَّ الْإِنسَانَ»، انسان کفران ‌کننده است، کافر است، به آن‌چه که باید معتقد باشد اعتقاد ندارد، کفور است و یک کفران آشکارایی دارد.

۹- خداشناسی

پس بنابراین، در این مجالس که امروز اوّلین روزی است که ما از قرآن می‌‌خواهیم درباره‌ی توحید و خداشناسی بهره برداریم،

۹.۱- خدای تعالی مجرد مطلق است

اوّل کاری که می‌‌کنیم این است که خدا را دارای اجزاء ندانیم. خدای‌تعالی مُجرّدمطلق است. مجرّد آن چیزی است که نه زمان دارد، نه مکان دارد، نه اجزاء دارد، بلکه یک وجودی است که ما به هیچ‌وجه ذات مقدّسش را نمی‌شناسیم.

۹.۲- اول قدم در شناخت خدا

اوّل قدمی که باید برداریم این است: «اِذَا بَلَغَ الْکلامُ اِلَی اللهِ فَامْسِکوا» وقتی که سخن‌تان به ذات مقدّس پروردگار می‌‌رسد که متأسفانه بعضی کلامشان به پروردگار رسید و در ذات او فرو رفتند و به کفر منتهی شد ‌و «لایزِیدُ اِلَّا تِیهَا»، در روایت دیگر دارد: جز گمراهی چیزی بر انسان افزوده نمی‌شود؛ انسان وقتی به ذات خدا رسید، ذات خدا چیست؟ کجا است؟ ـ که همین کلمات هم نباید گفته شود ـ وقتی به ذات خدا رسید سخن‌تان را تمام کنید، حرف نزنید،

۹.۳- چرا وقتی به ذات خدا می‌رسیم باید توقف کنیم

علّت این دستور هم می‌‌دانید چیست؟ این است که ما هر چیزی را می‌‌خواهیم بشناسیم باید نمونه‌اش را با حواس ظاهری‌مان دیده باشیم. یا لااقل عقل‌مان بر آن احاطه پیدا کند و چون نه عقل بر ذات مقدّس پروردگار احاطه می‌‌کند و نه با حواس ظاهری چیزی که نمونه‌ی ذات مقدّس پروردگار باشد دیده‌ایم،

۹.۴- اول کار پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله، در شناساندن پروردگار

لذا ما نمی‌توانیم سخنِ از ذات مقدس پروردگار را به زبان جاری کنیم؛ امّا در صفات خدا چرا. لذا، اوّل کاری که پیغمبر فرمود، اوّل سخنی که رسول‌اکرم بعد از بعثت فرمود، نفرمود که بیایید ذات خدا را بشناسید، ذات خدا را ببینید، حتی به خدا بیایید معتقد باشید این را هم نفرمود؛ فرمود بیایید بگویید: «لااِلَهَ اِلَّا اللهُ» تا رستگار شوید.

۹.۵- اول بحث در شناخت خدا، فهم «لااِلَه اِلَّا اللهُ» است

اوّل بحثی که درباره‌ی خدا و در معرفت خدا باید شما یاد بگیرد این است که خدا یکی است، «لااِلَهَ اِلَّا اللهُ».

۹.۶- معنای «لااِلَه اِلَّا اللهُ»

«لااِلَهَ اِلَّا اللهُ» یعنی یک خدا دارید، یک حقیقت است، یک علم است، یک قدرت است که نظم عجیب عالَم را به وجود آورده.

۹.۷- آنچه از خدای تعالی می‌توان تصور کرد فقط «علم و قدرت» است

این عالَم با این عظمت، این ستاره‌ها و این کهکشان‌ها و این افلاک دایماً در حرکت هستند بدون این‌که که کوچکترین برخوردی با یکدیگر داشته باشند، بدون این‌که بی‌نظمی مختصری داشته باشند. در وجود خودتان نگاه کنید، این بدن شما آن‌چنان ساخته شده که همه‌چیزش منظّم حتّی نقش سر انگشتانتان. اگر تمام مردم دنیا را در صف کنید، نقش سر انگشتان شما با نقش سر انگشتان همه متفاوت است. لذا این دلیل است بر وحدانیت خدا. ببینید، یک مثالی برایتان می‌‌زنم تا مسأله کاملاً روشن بشود. اگر یک در و پنجره‌ای شما داشته باشید در را یک نفر دیگر درست کرده باشد و پنجره و جای پنجره را بنّای دیگری، اگر این دو با هم دقیق در آمد و حتّی یک میلیمتر با هم جدایی نداشت، شما می‌‌گویید: "ولو این‌که دو نفر این پنجره را و این در را درست کرده‌اند امّا یک فکر داشته‌اند، یک تعهّد داشته‌اند، باطنشان یک مصلحت‌اندیشی در کار بوده، یعنی اگر این دو نفر بدن این دو نفر را از وسط بردارید، یک مصلحت‌اندیشی در کار باقی می‌‌ماند و آن این‌که باید این پنجره و این دَر، در این سانتیمتر باشد. این مثال خیلی روشن است. خدای‌تعالی در تمام عالَم هستی این کار را کرده و همین‌ که منظّم است، همین که کارها روی حساب صحیحی انجام می‌شود، دلیل بر وحدانیت خدا است. خدا که بدن ندارد پس یک مصلحت‌اندیشی، یک فکر، که البته کلمه‌ی مصلحت‌اندیشی و فکر درباره‌ی ذات مقدّس پروردگار غلط است؛ یک علم، یک دانش، یک به اصطلاح چیزی که مصالح را می‌‌داند این باقی می‌‌ماند. شما اگر می‌‌بینید خورشید در جای خودش در حرکت است، ماه در جای خود، تمام باصطلاح منظومه‌ی شمسی میلیاردها سال است دارد می‌‌چرخد و هیچ به هم نخورده، هیچ یکی از اینها از نظم خودش خارج نشده؛ از این می‌‌فهمید که یک علم و یک قدرت در کار است که اینها را می‌‌چرخاند. در یک آیه‌ای که در قرآن هست ـ در این آیات که امروز خواندیم نیست ولی در جای دیگر ـ خدای‌تعالی می‌‌فرماید: «لَوْ کانَ فِیهِمَا آلِهَةٌ إِلَّا اللَّهُ لَفَسَدَتَا»(انبیاء/22) اگر در عالَم، در آسمان و زمین خدایانی غیر از خدای واحد یکتا می‌‌بود، آسمان و زمین فاسد می‌‌شد، «لَفَسَدَتَا»؛ آسمان و زمین به هم می‌‌خوردند. آسمان و زمین چون دو فکر، دو علم، دو قدرت کنار یکدیگر کار می‌‌کردند و طبعاً وقتی‌که وحدت نداشته باشند اختلاف دارند و طبعاً اختلافشان در آسمان و زمین ظاهر می‌‌شد و فاسد می‌‌شد. بنابراین، این مطلبی که عرض کردم دلیل بر توحید است.

۹.۸- سلطان عالم خدا است

و این‌که در همه جا یعنی در آسمان‌ها، در زمین،«لِلَّهِ مُلْک السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ»(جاثیه/27)، برای خدا است مالکیت، تسلّط، اظهار قدرت در آسمان‌ها و زمین. بر این اساس، اگر کسی دقّت کند ـ که شماها طبعاً باید جزء دقیق‌ترین افراد باشید، با قلب پاکی که خدا به شما عنایت کرده، با صفای قلبی که دارید ـ باید وحدانیت ذات مقدّس پروردگار از نظرتان خیلی واضح شده باشد که «وَ فِی کُلِّ شَی‌ءٍ لَهُ آیةٌ تَدُلُّ عَلَی أَنَّهُ وَاحِدو»

۹.۹- آنچه در عالم هست وحدانیت خدای تعالی را از موجودیتش بیشتر ثابت می‌کند

یکی می‌‌گفت که چرا گفته‌اند: «وَ فِی کُلِّ شَی‌ءٍ لَهُ آیةٌ تَدُلُّ عَلَی أَنَّهُ وَاحِدو»، باید بگویند که خدا را این نشانه‌ها ثابت می‌‌کند. ولی نه؛ علاوه بر اثبات وجود خدا بیشتر از همه آیتیّت هر چیزی، وحدانیت ذات مقدّس پروردگار را اثبات می‌‌کند و با همین بیانی که عرض کردم.

۹.۱۰- زبان حال نظم و هماهنگی عالم، وحدانیت خدای تعالی است

پس بنابراین، مطلب اوّل امروز این بود؛ خدای‌تعالی واحد است و دلیلش هم این است که همه‌ی چیزها با هم هماهنگ است، حتّی دقیق‌تر از در و پنجره که مثال زدم بلکه شما شنیده‌اید و می‌‌دانید و در تقاویم حتّی نوشته‌اند: "کسوف و خسوف"، وقتی‌که یک کره‌ای بیاید مقابل ماه و خورشید قرار بگیرد، کسوف یا خسوف حاصل می‌‌شود. تا سیصدسال دیگر می‌توانند این را تعیین کنند. ببینید چقدر عالَم منظّم است یعنی تا سیصدسال دیگر می‌‌توانند بگویند چه دقیقه‌ای، چه ثانیه‌ای این کره می‌‌آید در مقابل آن کره واقع می‌‌شود، نمی‌گذارد نور آن کره به کره‌ی بعدی برسد. نظم را ببینید. یا همان نشانه‌ای که عرض کردم،

۹.۱۱- درس توحید در محضر حکیم

آخر ما می‌‌خواهیم از قرآن خارج نشویم و الاّ بحث‌های بی‌خود و بی‌ربطی که اِنْ قُلْتُ قُلْتَ است زیاد در این‌جا. ما از بحث قرآن نمی‌خواهیم خارج بشویم.

۹.۱۲- توجه در آفاق و انفس درس توحید می‌دهد

«سَنُرِیهِمْ آیاتِنَا فِی الْآفاقِ»(فصلت/53)، شما در آفاق نگاه کنید، آسمان‌ها را نگاه کنید، زمین‌را نگاه کنید، تمام کهکشان‌ها را نگاه کنید این‌ها همه‌نشانه‌ی وحدانیت خدا است و نشانه‌ی خدا است «وَفِی أَنْفُسِهِمْ»(فصلت/53) راه دوری نمی‌خواهد بروید، در باطن‌تان، در قلب‌تان، در ریه‌هاتان، شاید مشکل باشد کار متخصّصین باشد که چقدر منظّم است.

۹.۱۳- صورت انسان درس توحید می‌دهد

حتّی صورتتان که تمام قطعات صورت شما آیتیّت دارد و با هیچ فردی از افراد بشر که الان بیشتر از شش میلیارد جمعیتند، تطبیق نمی‌کند. در عین حال، صورتتان را هم مشکل است شما پیدا کنید،

۹.۱۴- نقش سر انگشتان درس توحید می‌دهد

سر انگشتان، یعنی در بدنتان نزدیک‌تر از سر انگشتان برای نگاه کردن چیزی نیست. من که روی منبر نشسته‌ام می‌‌توانم سر انگشتانم را نگاه کنم، شما هم که آن‌جا نشسته‌اید می‌‌توانید سر انگشتان را نگاه کنید. همه می‌توانیم. همین الان هر کجا در هر جایی که باشیم خیلی ساده هست، کسی هم اعتراض نمی‌کند که چرا سر انگشتانت را نگاه می‌کنی؟ اگر یک مثلاً آیینه‌ا‌ی تو مجلس الان من بردارم صورتم را نگاه کنم، شما می‌‌گویید: "چرا صورتش را نگاه کرد؟" اگر شما نگاه کنید در مجلس می‌‌گوییم: "چرا این کار را می‌‌کنی؟" اما سرانگشتان، من الان چند دفعه نگاه کردم، شماها هم گاهی می‌‌توانید نگاه کنید خیلی مسئله واضح است؛ همین سرانگشتان، خدای‌تعالی می‌‌فرماید: «لَا أُقْسِمُ بِیوْمِ الْقِیامَةِ* وَلَا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ* أَیحْسَبُ الْإِنسَانُ أَلَّنْ نَجْمَعَ عِظَامَهُ* بَلَى قَادِرِینَ عَلَى أَنْ نُسَوِّی بَنَانَهُ»(قیامه/1-4) خدا قادر است که روز قیامت این نقش سر انگشتان شما را هم تنظیم کند. این نقش سرانگشتان چه آیتیّتی دارد؟ شما اگر انگشتان‌تان را بزنید داخل مرکب و بعد روی یک کاغذ سفیدی بگذارید و این را بردارید، با سر انگشتان شش میلیارد جمعیت بخواهید تطبیقش بدهید، دومی پیدا نمی‌کنید که مساوی با نقش سرانگشتان شما باشد. نه آن‌چه که الان هستند، میلیاردها جمعیت که از دنیا رفته‌اند، میلیاردها جمعیتی که بعداً خواهند آمد، این نقش سر انگشتان شما با آنها مساوی نیست. من با یک دانشمند متخصّص این فن صحبت می‌‌کردم می‌‌گفتم: "آنهایی که از دنیا رفته‌اند و آنهایی که بعداً خواهند آمد چرا؟" گفت: "برای اینکه ممکن است یک دزد عمر زیادی بکند، یک جوانی مثلاً بعد از دزدی او حتی متولّد شده باشد و نقش سرانگشتانش با نقش سر انگشتان این مساوی باشد ما می‌‌رویم او را می‌‌گیریم نه این را. اگر آمد و سر انگشتان یک انسان با دیگری مطابق بود، تمام علم انگشت‌نگاری بهم می‌‌خورد، دیگر باید آن را کنار گذاشت، نتیجه ندارد، حجیت ندارد. الان برایش حجیتی قایلند که از امضای انسان حجیتش بیشتر است؛ در بعضی از جاها هست. من یک جایی من را می‌‌خواستند انگشت‌نگاری کنند در زمان رژیم گذشته، من گفتم: "سواد دارم، امضا می‌‌کنم." یعنی گفتند انگشت بزن، گفتم: من امضا می‌‌کنم. گفتند: "نه! می‌‌دانیم سواد داری ولی انگشت، نقش سر انگشت اثرش بیشتر است. الان شماها هم هر کدام که هر چه هم سواد داشته باشید باز هم بعضی از جاها این استفاده را دارند

۹.۱۵- خداشناسی در نقش سر انگشتان

و آن‌قدر حسّاس خدای‌تعالی در شکم‌مادر که بودید، یعنی یک قدرت و علمی تمام نقش سرانگشتان را در علمش سپرده و الان که می‌‌خواهد این یک بچّه را در رحم خلق کند، باید حتماً طوری خلق کند که با همه‌ی آنها مخالف باشد. خیلی ساده است.

۹.۱۶- خدا شناسی وتوحید در علم احتمالات

یکی از دانشمندان به نام «کالسین موریس» که یک دانشمند آلمانی است یک کتابی دارد به نام «انسان موجود ناشناخته» ظاهراً یا «خلقت انسان»، انسان موجود ناشناخته مال آن دکتر فرانسوی است، این مال این شخص است که در آن کتاب می‌گوید در اثبات خداشناسی است ظاهراً، خیلی وقت است که من این کتاب را مطالعه کردم، در آن‌جا می‌‌نویسد که اگر شما ده ورق، یک کتاب ده ورقی، یک مجلّه‌ی چهل ورقی اینها را در مقابل یک کور بگذارید بگویید: "صحافی کن" این دستش که می‌‌رود صفحه‌ی اوّل را بخواهد بردار، اگر چهل صفحه‌ای باشد از چهل احتمال یک احتمال است که صفحه‌ی اوّل را اول بردارد، چون احتمال دارد صفحه‌ی دوّم را بردارد، احتمال دارد صحفه‌ی سوم را همین‌طور. و در دفعه دوّم اگر بخواهد یک کتاب مثلاً صد صفحه‌ای، صفحه‌ی دوّم را پشت سر صفحه‌ی اوّل بردارد، از ده‌هزار احتمال یک احتمال است که پشت سر هم باشد. کم‌کم تا صفحه‌ی دهم آن‌قدر احتمال ضعیف می‌‌شود که شما اگر دیدید یک نفری صفحه‌ی اوّل را، یک کوری که هیچ احساسی از هیچ جهت دیگری نداشته باشد، آشنایی دیگری نداشته باشد بخواهد صفحه‌ی اوّل را اوّل، صفحه‌ی دوّم را دوّم، صفحه‌ی سوّم (را سوّم) تا ده صفحه پشت سر هم بردارد، شما می‌‌گویید: «محال است این کور بی دلیل این کار را کرده باشد». ده صفحه کتاب را می‌‌خواهد صحافی کند. احتمالات آن‌قدر ضعیف می‌‌شود که هیچ‌کس باور نمی‌کند. حالا یک دانه‌ی اوّل را چرا، خوب حالا دستش رفته و بالاخره می‌خواهد دهم را بردارد، اول را برداشته اما پشت سر او صفحه‌ی دوّم را بردارد، پشت سر او صفحه‌ی سوّم را بردارد. یک ده صفحه‌کتاب را شما محال می‌دانید که بدون حساب، بدون علم، بدون قدرت پشت سر هم انجام شده باشد، آن‌وقت شش‌میلیارد صفحه، همه‌ی صفحات غیر از صفحه‌ی اوّل، هر صفحه غیر از صفحه دوّم این‌طوری تنظیم کرده، این‌جا نمی‌گویید یک ناظمی در کار بوده، نمی‌خواهید بگویید: "یک خدایی دست در کار بوده، یک واحدی که اسمش "ذات مقدّس پروردگار" است با علم و دانشش این کار را کرده و سختمان است. علّتش چیست؟

۱۰- چرا با بودن این همه نشانه بر وجود خدا، باز هم منکر خدا یا غافل از خدا هستیم؟

علّتش این‌است که ما با این چشم محدودمان که وابسته شدیدی به این چشم و این گوش و این زبانیم و هر چه داریم می‌‌خواهیم در همین راه قرار بدهیم، نمی‌بینیم خدا را، نمی‌نبینیم. شما یک اتوبوس می‌‌بینید دارد راه می‌‌رود، چون راننده‌اش را نمی‌بینید بگویید: راننده ندارد، عقل‌تان کجا رفته؟ اتوبوسی که دارد در جادّه با این سرعت می‌‌رود، تمام علایم راهنمایی‌ورانندگی را هم رعایت می‌‌کند، شما می‌‌توانید از کنار بگویید که چون من نمی‌بینیم راننده را، چون ناظم عالَم را من مشاهده نمی‌کنم آن‌هم با این چشم محدودم، پس وجود ندارد یا از او غافل باشیم. غفلت هم مثل باور نداشتن است. خدای‌‌نکرده کارهای خلاف هم بدتر از باورنداشتن است.

۱۱- نتیجه باور نداشتن به خدا و غفلت از خدا

این‌که باور ندارد هر کاری کرد در مقابل ذات مقدّس پروردگار، خُب خودش را، خدایی را قبول نداند که مجرم بداند؛ امّا آن کسی که خدا را قبول دارد، مسلمان است و با چشم حقیقی‌اش می‌‌بینید ولی با چشم ظاهرش نمی‌بینید کار خلاف بکند، گناه بکند، معصیت بکند، دروغ بگوید.

۱۲- خدای تعالی از کثرت ظهور دیده نمی‌شود

خدای‌تعالی همه جا هست. از کثرت ظهور دیده نمی‌شود. یک مثال خوبی ولو این‌که به قول آن شاعر می‌‌گوید: "خاک بر فرق من و تمثیل من،" یک مثال تقریباً، حالا برای این جهت که ما چرا نمی‌بینیم و حال آن‌که «هُوَ اَقْرَبُ اِلَیک مِنْ حَبْلِ الْوَرِیدِ» بد نیست.

۱۲.۱- ماهی در جستجوی آب

مرحوم فیض کاشانی می‌‌زند، می‌‌گوید: ماهی‌ها یک روزی جمع شدند با همدیگر گفتند: دیگران می‌‌گویند حیات ماهی به آب است، این آب کجا است که ما او را ندیدیم؟ آب کجا است؟ یکی از اینها گفت: «در فلان اقیانوس یک ماهی پیر هست او آب را دیده.» همه‌شان حرکت کردند رفتند پیش او. او گفت: "شما غیر آب به من نشان بدهید که بر شما احاطه داشته باشد، تا من آب را به شما نشان بدهم. سرت را از دریا بیاور بیرون ببینید آب چیست؟ حالا باید سرش را فرو کند تو دریا تا آب را ببیند، امّا آنجا آب را نمی‌بیند.

۱۳- بروز و ظهور توحید در تمام حرکات این عالم

ببینید آقایان، وحدانیت خدا و اثبات وجود خدا این‌چنین است که عرض می‌‌کنم:

۱۳.۱- بروز و ظهور توحید در حرکات بدن انسان

الان شما این دست‌تان دارد حرکت می‌‌کند، این حول و قوّه را از کجا آورد؟ مال تو هست؟ نگهش‌دار. مال تو هست؟ دستت درد گرفت، نگذار درد بگیرد. مال تو هست؟ بعد از مردنت حرکت بده. مال تو نیست. پس مال کیه؟ مال خدا است. این حرکات شما، این دیدن شما، این شنیدن شما این‌ها همه مال خدا است و باید مرتّب باید گفت: «لاحَوْلَ وَ لاقُوَّةَ اِلَّا بِاللهِ الْعَلِی الْعَظِیمِ». همه‌ی این‌ها مال خدا است. خدای‌تعالی است که همه‌ی ما را اداره می‌‌کند.

۱۳.۲- دیده نشدن دلیل بر نبودن نیست

شما یک انسانی که در راه دارد می‌‌رود ، دارد حرکت می‌‌کند، می‌‌گویید که این آدم بیدار است، زنده است، روح او را مگر دیدی که زنده است یا بیدار است؟ اگر همین الان بمیرد و همین الان او خواب باشد، شما زنده بودن او را، خواب نبودن او را آیا مشاهده می‌‌کنید؟ چه فرقی دارد شخصی که خواب است با شخصی که بیدار است؟ چه فرقی می‌‌کند شخصی که مرده است و شخصی که زنده است؟ چیه؟ از نظر چشم و ابرو که فرقی نکرده، از نظر قیافه که فرقی نکرده، شما می‌گویید: «این روح دارد، آن روح ندارد».

۱۳.۳- حرکت طبیعت؛ وحید، علیم و قدیر را ثابت می‌‌کند

عالَم هستی با این حرکت، زمستان زمین می‌‌میرد، تابستان زنده می‌‌شود، این گلها این برگها از درخت‌ها بیرون می‌‌آید، این حرکتی که مشاهده می‌‌کنید، چرا نمی‌گویید: در این اجسامی که باید بی‌حرکت باشد، در این اجسام یک قدرت و یک علمی است؟ علم هست به خاطر این‌که همه‌ی اشیاء طبق مصالح صحیح دارند حرکت می‌‌کنند و قدرت هست که هر چیزی را که مصلحت باشد خدا و آن نیرو خلقش می‌‌کند.

۱۴- خدا از خودم به من نزدیکتر است (احاطه‌ی علمی پروردگار بر مخلوقات)

شما همین الان این‌جا نشسته‌اید نزدیک‌ترین موجودات به شما خدا است. یک کسی از من پرسید که چرا «هُوَ اَقْرَبُ اِلَی مِنْ حَبْلِ الْوَرِیدِ»، از خودم به خودم، این معنایش چیست، از خودم به خودم خدا نزدیک‌تر است؟ گفتم: الان رگ‌های قلب تو، رگ گردن تو، تو نمی‌توانی بفهمی که در داخلش چه می‌‌گذرد؟ یک‌دفعه می‌‌بیند

۱۴.۱- یادی از مرحوم آیت الله موسوی امام جمعه زنجان

ـ خدا رحمت کند مرحوم آقای موسوی - امام جمعه زنجان - که من با او آشنا بودم. دو روز قبل در حرم دارد زیارت می‌‌کند، یک‌دفعه افتاد و فوت کرد که تجلیلی خوبی هم بحمدالله از او شد ـ خوب چطور شد؟ این آقا اگر می‌‌دانست که می‌‌خواهد رگ‌های قلبش بگیرد و در حرم بیفتد، داخل خانه استراحت می‌‌کرد، یک خرده‌ای به خودش آرامش می‌‌داد. چه شد؟ از رگ‌های گردن و از رگ‌های قلب، شما اطّلاع ندارید ولی خدا اطلاع دارد! «هُوَ اَقْرَبُ اِلَیک مِنْ حَبْلِ الْوَرِیدِ». علم خدا که عین ذات خدا است داخل رگ‌های تو وارد است و می‌‌داند و تو نمی‌دانی، چرا؟

۱۴.۲- چرا من به خودم مثل خدا به من نزدیک نیستم؟

به خاطر این‌که تو با این چشم، اگر یک وقت هم عکس‌برداری از قلب می‌‌کنند با دستگاههای مختلف، آن‌چنان نزدیکش می‌‌کنند که به چشم‌شان نزدیک بشود. امّا یک وقت می‌‌بینید امام‌تان، حضرت بقیةالله ارواحنافداه، یا ائمّه‌ی دیگر، یا پیغمبراکرم، به شما نگاه می‌‌کند می‌‌گوید: رگ قلب تو ـ چون علم هر چیزی در نزد امام‌تان هم هست ـ این رگ قلب تو دارد می‌گیرد، مواظب خودت باش.

۱۴.۳- اولیاء خدا به جسم و روحشان آگاهند

خدا رحمت کند مرحوم حاج ملاّآقاجان، در بازار زنجان داشت راه می‌رفت، به دوست صمیمی‌من که من به او اعتماد قوی دارم فرموده بود که مرگم دارد می‌آید سراغ من. یک چند قدم برداشت و یک سکویی بود آن‌جا دراز کشید فوت کرد. بعضی از اولیاءخدا هم از رگهای قلب خودشان لابد اطّلاع باید داشته باشند و الاّ ایشان سکته کرد؛ کسالتی نداشت که بگوییم این مثلاً طبق آن کسالت اطبّا گفتند: "فلان وقت می‌‌میری." حتّی اطبای خیلی قوی، اطبّای بسیار قدرتمند اعلام می‌‌کنند که شما چند روز دیگر می‌‌میرید و حال آن‌که سال‌ها بعد از آن زنده می‌‌مانید. این معنای احاطه‌ی علمی پروردگار است به شما.

۱۵- هیچ وقت تنها نیستید

شما هیچ‌وقت تنها نیستید، داخل اتاق تنها نشسته‌اید با همین خدایی که «اَقْرَبُ اِلَیک مِنْ حَبْلِ الْوَرِیدِ»، حرف بزن.

۱۵.۱- عادت کنید به حرف زدن و انس گرفتن با خدا

عادت کن به حرف زدن و انس با پروردگارت، این خدای واحد، این خدای یکتا، این خدای فرد،

۱۵.۲- معنای روایت «لایشْغَلُهُ شَأْنٌ عَنْ شَأْنٍ»

این را بدانید «لایشْغَلُهُ شَأْنٌ عَنْ شَأْنٍ»، خدای‌تعالی با تو که دارد صحبت می‌‌کند، مثل این‌که در تمام عالم هستی یک موجود را خلق کرده، و آن هم تویی و همه‌ی کارش هم فقط اداره تو است. این معنای «لایشْغَلُهُ شَأْنٌ عَنْ شَأْنٍ»است؛ در صف نمی‌خواهد بایستی تا نوبت بشود و با او حرف بزنی.

۱۵.۳- شرایط بهتر برای انس گرفتن با پروردگار

وحدانیت‌الهی، این صفات حمیده‌ی‌الهی، این احاطه‌ی‌الهی، ایجاب می‌‌کند که تو هر چه دور و برت خلوت‌تر باشد، هر چه اطرافت کمتر انسانی باشد که حواست را پرت کند، بهتر می‌‌توانی با او حرف بزنی.

۱۶- سستی افراد و تواضع و تحمل استاد

بنابراین، آن‌چه که می‌‌خواستم در مرتبه‌ی دوّم به‌عنوان ان‌شاءالله درس، که من سختم است یک قدری بگویم درس، چرا؟ به خاطر این‌که نه من استادم، نه شماها شاگرد. چند نفر مسلمان دور هم نشسته‌ایم حالا شما به من اجازه داده‌اید من برای شما حرف بزنم والاّ شما برای من حرف بزنید و این مسایل و این مطالب تذکراتی است که بعضی از دوستان این‌طور گاهی، وقتی که این گونه صحبت را می‌‌کند خوب بعضی‌ها چرت می‌‌زنند، حواس‌شان پرت است؛ بعضی‌ها هم نه، حرف را می‌‌گیرند، دقیق‌اند و می‌‌گویند: لااقل تا چند روز ما متوجّه خدا بودیم. حالا ان‌شاءالله امیدواریم شماها متوجّه ذات مقدس پروردگار باشید.

۱۷- دستورات اجرایی این درس

و این مطلب را هم هی با خودتان تمرین کنید، صحبت کنید، حرف بزنید، نزدیک بودن خدا، وحدانیت خدا، این‌که دور و بر ذات خدا؛ یعنی تفکر در ذات خدا نباید داشته باشید، چرا نباید تفکر در ذات‌الهی بکنید، اینها را با خودتان در ظرف یک هفته حرف بزنید، صحبت بکنید، با خودتان ان‌شاءالله تلقین کنید تا به این مطلب برسید؛ و اگر جایی را هم مشکلی داشتید و متوجّه نشده بودید با من ان‌شاءالله تماس بگیرید که من

۱۸- بهترین تماسها

بهترین تماس‌ها را که با من گرفته می‌‌شود خدا می‌‌داند، درباره‌ی همین مسایل است و به جایی این‌که خواب نقل کنید و مسایل مختلف زندگی‌تان را که خودتان بهتر می‌‌توانید حلّش کنید، درباره‌ی این‌گونه مطالب بامن تماس بگیرید. امیدواریم خدای‌تعالی شماها را در هر حال نزدیک به حقیقت و معنویت و توحید بفرماید.

۱۹- توجه به پروردگار در حضرت سید الشهداء علیه السلام

حضرت سیدالشهداء علیه‌الصلوةوالسلام نمونه‌ی بارزی است برای این توجّه به پروردگار، امام‌مان است. شاید سخت‌ترین جایی که یک انسان به فکر خودش باید باشد، جایی است که یک جراحتی بر بدن وارد شده باشد و می‌‌خواهد این جراحت هر طوری هست، دردش را کاهش بدهد، ناراحتی‌اش را از بین ببرد. ولی می‌‌بینیم حضرت ابی‌عبدالله‌الحسین در میان گودی قتلگاه افتاده، بدانید آقایان! من نمی‌خواهم حرف‌های روضه‌خوان‌ها و اهل‌منبر را برای‌تان تکرار کنم. یک مطلب عقلی است در جنگی که سی‌هزار جمعیت یک‌طرف واقع شده‌اند، حضرت ابی‌عبدالله‌الحسین یک‌طرف و به خصوص بعد از آنکه تیری به قلب نازنینش خورده و از روی اسب به روی زمین افتاده، می‌‌دانید چقدر جراحت به این وجود مقدّس وارد می‌‌شود؟ از آن‌طرف، لب‌های مبارکش تشنه است، حتّی در روایت دارد: آن‌قدر تشنه بود حضرت ابی‌عبدالله که آسمان را مثل دود می‌‌دید. در عین حال، راوی می‌‌گوید: آمدم ببینیم سخن ابی‌عبدالله‌الحسین چیست؟ دیدم می‌‌فرماید: «رِضًا بِرِضَائِک، تَسْلِیمًا لِأَمْرِک، لامَعْبُودَ سِوَاک»، با خدا مناجات می‌‌کند، خدا را می‌بیند، در آغوش پروردگارش قرار گرفته. خدایا! ما را هم در این روز جمعه، این دعای ما را مستجاب بفرما که ما هم وقت مردن به یاد تو باشیم. سرمان در دامن امام‌زمانمان باشد. دایماً به مقام رضا و تسلیم رسیده باشیم. بگوییم «رِضًی بِرِضَائِک، تَسْلِیمًا لِأَمْرِک، لامَعْبُودَ سِوَاک یا غِیاثَ الْمُسْتَغِثِینَ».

۲۰- دعای ختم مجلس

«اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، اَللَّهُمَّ اَنْتَ الْکشَّافُ الْکُرَبِ وَ الْبَلْوَی وَ اِلَیک اَسْتَعْدِی وَ عِنْدَک الْعَدْوَی وَ اَنْتَ رَبُّ الْآخِرَةِ وَ الدُّنْیا فَاَغِثْ یا غِیاثَ الْمُسْتَغِیثِینَ عُبَیدُک الْمُبْتَلَی وَ أَرِهِ سَیدَهُ یا شَدِیدَ الْقُوَی» چه کنیم خدا؟ ما مبتلای به چشم‌مان، به دیدن ظاهری‌مان هستیم «وَ أَرِهِ سَیدَهُ یا شَدِیدَ الْقُوَی» امام‌زمان‌ ما را به ما نشان بده، خدایا! به آبروی خاندان عصمت و طهارت در دنیا و آخرت، دست‌ما از دامنش کوتاه نفرما، ایمان کامل به همه‌مان مرحمت بفرما، یقین کامل به همه‌مان عنایت بفرما، خدایا! امام‌زمان ما را امروز که جمعه است و انتظار ظهورش را داریم، توقّع ظهورش را از تو داریم، خدایا! او را ظاهر بفرما، پررودگارا! همه‌ی ما را از بهترین یاران و اصحابش قرار بده، قلب مقدّسش را از ما راضی بفرما، پروردگارا! به آبروی آن حضرت قسَمت می‌‌دهیم تمام شرایطی که یاران آن حضرت دارند در ما ایجاد بفرما، توفیق تزکیه‌نفس به همه‌ی ما مرحمت بفرما، توفیق توحید خودت و اعتقادات صحیح را به ما مرحمت بفرما، خدایا! امواتمان غریق رحمت بفرما، خدایا! مرحوم هاشمی را غریق رحمت بفرما، پروردگارا! علمای اعلام به خصوص آیت‌الله موسوی را غریق رحمت بفرما، پروردگارا! به آبروی آقای‌مان - حجّت‌بن‌الحسن - گرفتاریهامان را برطرف بفرما، عاقبت امرمان را ختم بخیر بفرما.